Op 16 april 2018 fotografeerde Carlo Schaefer in zijn tuin te Sint Joost, provincie Zuid-Limburg, een bijzonder kleine vlinder. Het vlindertje werd in de nabijheid van klimop opgejaagd en gevangen. In rusthouding kende het vlindertje een afmeting van zo'n 4 mm. Het formaat gaf de waarnemer al gauw te denken dat het hier ging om een wat fors uitgevallen mineermot. Omdat een foto in dit geval niet leidde tot een onmiddellijke determinatie werd het dier voor determinatie opgestuurd. Het bleek te gaan om Opostega spatulella. De soort werd nog niet eerder in Nederland vastgesteld en betreft de meest noordelijke waarneming uit Europa. We stellen de Nederlandse soortnaam "donkere oogklepmot" voor.

O. spatulella behoort tot de familie van de oogklepmotten, Opostegidae. De relatief kleine familie kent in ons land een drietal soorten die allen worden gekenmerkt door de karakteristieke veelschubbige oogkleppen aan de basis van de voelsprieten. Zo'n verdikking komt wel meer voor bij vlinders, maar bij de oogklepmotten is deze wel heel sterk ontwikkeld. In tegenstelling tot de familiegenoten bezit O. spatulella een geelbruine grondkleur. Het Nederlandse exemplaar bezit op de voorvleugel een zwakke donkere spitse middenband die uitmondt in een zwarte vlek aan de onderrand. Met een spanwijdte van 8mm is de soort gemiddeld groter dan de meeste dwergmineermotten (Nepticulidae).


De donkere oogklepmot met de typische "kleppen", links in rust, rechts met opgerichte voelsprieten (foto: Tymo Muus)

Verspreiding en levenswijze
De soort is hoofdzakelijk bekend uit de landen aangrenzend aan het noorden van Middellandse Zee. De meeste waarnemingen komen uit landen als Italië tot zo ver oostelijk als in Turkije. Verder landinwaarts zijn er vermeldingen uit Oostenrijk, Tsjechië, Slowakije, Hongarije en Roemenië. Er zijn slechts enkele zeer oude waarnemingen uit Engeland, hoewel daar na decennialange afwezig jaren terug ook één vlindertje terug werd gevonden.
De levenswijze van de soort is tamelijk onbekend. Aanvankelijk werd de soort geassocieerd met iep (Ulmus sp.) maar meer recentelijk is gebleken dat de soort een bastmineerder op wilg (Salix sp.) zou zijn. Dit betekent, dat de rups gangen vreet in de bovenste bastlaag. De soort is blijkens vaker gevonden te zijn in vochtige gebieden waar de talrijkheid van wilg veelal vanzelfsprekend is.

Een tuin vol bijzonderheden
De waarnemer, Carlo Schaefer, ontdekte in korte tijd al veel meer bijzondere soorten microvlinders in zijn tuin. In zijn tuin wist hij middels gericht zoekwerk in combinatie met een vlinderval onder meer de goudlichtmot (Selagia argyrella), het zalmkleurig knoopvlekje (Eucosma metzneriana), het Italiaans zandkroeskopje (Infurcitinea teriolella), de dennenboogbladroller (Acleris abietana) en de zwartbandlichtmot (Glyptoteles leucacrinella) vast te stellen. Recentelijk is gebleken dat ook het nochtans erg zeldzaam veronderstelde bietzandvleugeltje (Scrobipalpa ocellatella) een vast bestanddeel vormt van de vlinders in zijn tuin. Een krent in de pap is toch wel de echte mot Dryadaula heindeli die hij met wespvlinderferomonen ving tezamen met Ramon Hulsbosch. Omdat er "meer" aan de hand is met deze vlinder en een nog tweede soort in dit geslacht, volgt er nog een uitvoerige publicatie over deze nieuwkomer(s).