De Randstad in de ban van de stippelmot

Gepubliceerd op 26 mei 2009 door Tymo Muus
 
In Zuid-Holland doet zich in dezer dagen een groot schouwspel voor. Vele tienduizenden rupsen hebben delen van Rotterdam, Zoetermeer, Delft en omringende steden in hun spinsels gewikkeld. De grote witte spinseldraden zijn zo massaal, dat bomen van ruim twintig meter hoogte in hun volledigheid zijn ingekapseld. Door de krachtige wind van de afgelopen dagen zijn eveneens vele duizenden rupsen uit de boom gewaaid, waardoor zij ook onderliggende gebieden volspinnen. De meeste rupsen zijn dan nu al volgroeid en hebben geen voedsel meer nodig. Zij verpoppen spoedig.
Mooie, maar vooral bizarre verschijnselen, waar onze ogen groot van worden.
De veroorzaker? Maak kennis met de stippelmot.


De stippelmot of spinselmot

Voor deze grote plaag is er maar één oorzaak: het stippelmotje of de spinselmot. Heel nauwkeurig is die Nederlandse naam niet, want er gaan meerdere soorten onder schuil. In Nederland kennen we acht soorten stippelmotten.
In de Randstad is het de wilgenstippelmot (Yponomeuta rorrella) die het wel heel bont maakt. Feitelijk het tegenoverstelde van bont, want het is toch wel een éénkleurige sprookjeswereld. De wilgen zijn gemakkelijk te herkennen aan hun ruwe, gekerfde vaalbruine stammen die vooral in de binnenste stadsdelen te vinden zijn.
In andere stadsdelen is er nog een tweede soort erg actief, al minder prominent aanwezig dan de wilgenstippelmot: de vogelkersstippelmot (Yponomeuta evonymella). De voedselplant van dit vlindertje is, zoals de naam al zegt: vogelkers, in steden vooral ook zure kers. Deze bomen treffen we vooral in parken aan.
De rupsjes zijn alleen op naam te brengen door goed te letten op welke boomsoort ze vreten. De ongeveer één centimeter kleine vlinders zijn volledig wit van kleur met talloze zwarte pantervlekjes. Zowel de vlinders als de rupsen van deze verschillende soorten stippelmotten lijken allemaal als twee druppels water op elkaar! Zij worden dan vaak door specialisten met een microscoop op naam gebracht.

Geen gewone verschijning
De grote ingepakte bomen, banken, velden, bushokjes en zelfs geparkeerde auto's doen denken aan het werk van de kunstenaar Christo. Het is zeker niet gebruikelijk dat stippelmotten op zo'n grote schaal aanwezig zijn.
De wilgenstippelmot, waar we nu vooral klachten over ontvangen, is maar zelden zo algemeen. In gewone jaren zijn het vooral de zustersoorten de vogelkersstippelmot (Yponomeuta evonymella) en de meidoornstippelmot (Yponomeuta padella) die de ophef veroorzaken.
De vogelkersstippelmot maakt exact dezelfde spinsels, en is doorgaans ook een grote plaag. Het is gemiddeld rond de vijf jaar dat de wilgenstippelmot zo algemeen is als nu, en daarmee de andere twee véél algemenere soorten overtreft in algemeenheid. Bekende explosies van de wilgenstippelmot dateren terug naar 1989 waarbij ook in Zuid-Engeland dergelijke spinsels ontstonden. Een soortgelijke situatie hadden wij in Nederland nog in het warme jaar 2003.

Tijdelijke onvrede
De plaag beperkt zich op dit moment tot de zuidelijke en westelijke delen van het land. Andere plaatsen waar de spinsels zijn gezien: steden langs de grote rivieren, in Zuid-Limburg langs de Maas en in Zeeuws-Vlaanderen.
Rupsen en vlinders zijn volstrekt onschuldig. Er is geen sprake van brand- haren, irriterende spinsels of giftigheid zoals bij de veel grotere en behaardere eikenprocessierups. Rupsen en spinsels kunnen zonder enig probleem worden vastgepakt. Voor de ware belangstellenden, onder wie de (soms) gedupeerde omwonenden, kunnen de rupsen met gemak bewonderen door ze in een potje op te kweken. Naar verwachting zijn binnen een week de meeste rupsen verpopt in een klein langwerpig coconnetje. De spinsels zullen spoedig wegkwijnen en bladeren opnieuw aangroeien. Nu ze er nog zijn: geniet er van!

Uit ons team deed Wouter Moerland (tevens stadsecoloog) eerder deze week bericht van de situatie in Rotterdam, te aanschouwen in bijgaand filmpje met Rutger Castricum voor Dumpert.nl. Een uitgebreider verslag volgt op Hart van Nederland (SBS6).

Zie ook:
Rupsenplaag op Dumpert.nl

Categorie: Overig | Terug naar nieuwsoverzicht | Ouder | Nieuwer


 
 
 
  © All content copyright www.microlepidoptera.nl and allied photographers.