De presentatie was getiteld "Metalampra cinnamomea (Oecophoridae). Een herkenbaar vlindertje en zijn "geniepige` tweelingbroertje". Daarbij wordt het genus Metalampra Toll, 1956 nader besproken. Het verslag is terug te lezen in Doorenweerd & Van der Straten 2013.


De Italiaanse kaneelsikkelmot in Zwolle (foto: Marijn Verbeek)

Ontdekking van de Italiaanse kaneelsikkelmot
Nederland is onlangs een soort rijker geworden, namelijk M. italica Baldizzone, 1977. De andere soort, M. cinnamomea Zeller, 1839, is geruime tijd uit ons land bekend. Vreemd genoeg wist deze soort zich na 1998 sterk uit te breiden over grote delen van het land. In de tussentijd werd in 2003 het genus Metalampra ontdekt op de Britse eilanden en  Bob Heckford meldde dat het ging om M. italica. Tymo Muus zag dit als een eye-opener en schreef in 2008 over beide soorten en vermeldde M. italica was te verwachten tussen Nederlands collectiemateriaal. Pas recentelijk kon dit worden bevestigd. Onlangs (juli 2013) meldde Arnold Schreurs en Rudi Seliger M. italica zowel nieuw voor Nordrhein-Westfalen als Nederland (Limburg). Zowel Arnold als Tymo hebben vervolgens divers materiaal gecontroleerd en zij zijn tot de conclusie gekomen dat M. italica in grote delen van het land voorkomt. M. italica is op dit moment geen zeldzaamheid en Tymo kweekte onlangs een serie van M. italica aan de hand van rupsen in een oude beukenstam bij Sint Odiliënberg. Het eerste exemplaar van M. italica stamt uit Kerkrade in 1985. Het voorkomen van de soort kon ook worden bevestigd uit België, tevens aan de hand van preparaten, onder andere Jan Soors was behulpzaam en stuurde materiaal van vermeende Belgische dieren via de post op. De soort is een jaar later ook gepubliceerd in het blad Phegea, maar de eerste exemplaren uit België zijn niet in dit artikel opgenomen.

Aangezien de soort beschreven is uit Italië is er voor gekozen om de soort om te dopen tot Italiaanse kaneelsikkelmot.

Verspreiding is opvallend
De soort is mogelijk polyfaag - simpeler gezegd, niet zo kieskeurig - levend op diverse loofbomen. Er is data gebruikt uit Waarneming.nl en NOCTUA van de Werkgroep Vlinderfaunistiek, elk goed voor 197 records en ca. 90 records. Deze data was nuttig om een beeld te krijgen over de verspreiding van beide soorten. Alle waarnemingen zijn stuk voor stuk gecontroleerd, hiervoor moest divers collectiemateriaal uit privécollecties als de nationale collecties worden gecontroleerd.De uitkomsten zijn opmerkelijk. Het verspreidingsgebied is enigszins overlappend met M. cinnamomea, maar M. cinnamomea blijkt even honkvast te zijn dan voorheen: de zandgronden in het binnenland en de Noord-Hollandse duinen. Van M. italica is bekend dat dit de soort is die terreinen buiten deze gebieden heeft gekoloniseerd.

Kenmerken
Het uiterlijk van de dieren was voorheen nogal omstreden. Beide soorten zouden uitsluitend op genitaal te determineren zijn. Tymo bood in zijn artikel ook enige terughoudendheid en dat kwam met name omdat de afbeelding in het boek "Microlepidoptera of Europe" van Parenti (2000)  twee identieke uiterlijkheden liet zien bij M. cinnamomea en M. italica. Zodra er geen preparaten worden gemaakt dan gaan we veelal uit van de algemeenste soort. Zo bevatte de Duitse soortpagina van M. cinnamomea op www.lepiforum.de nietsvermoedend diverse foto's van M. italica. Arnold is tot de conclusie gekomen dat Parenti tweemaal M. italica afbeeldde en dit wetende kon gesteld worden dat beide soorten prima te scheiden zijn op basis van het uiterlijk. Voor de zekerheid is er een serie preparaten gemaakt om dit voor eens en voor altijd helder te hebben. M. cinnamomea is donkerder, grauw bruinrood en de banden zijn vaak wat breder. M. italica is helderder van kleur, oranjebruin, met een slankere wortelstreep en een minder uitgesproken tornusvlek.

Literatuur

• Doornweerd C & Straten, M van der 2013. Verslag bijeenkomst Sectie Snellen op 12 oktober 2013 te Schoonrewoerd. Faunistische Mededelingen. Franje 17(33): 4-20.
  
• Muus TST 2008. Iets over de oranje oecophoriden Metalampra cinnamomea en de zuidelijke, niet inheemse M. italica (Oecophoridae). Microlepidoptera Nieuwsbrief 3: 9-10.
  
• Seliger R en A Schreurs 2013. Neue Erkenntnisse zur Verbreitung von Metalampra italica Baldizzone, 1977 mit Nachweisen aus unserem Arbeitsgebiet (Lep., Oecophoridae). Melanargia 25(2), 92-100.